چگونه سخاوتمند تر شویم؟ راهکار‌های ساده برای تمرین سخاوتمندی

در کتاب‌های حدیث و در روایات اسلامی معانی خیلی والایی در رابطه با «جود» و «سخاء» و تمرین سخاوتمندی مشاهده می‌شود که این اتفاق خیلی کم نظیر می‌باشد. روایاتی که در این نوشته بیان می‌شود نمونه‌هایی می‌باشد که از بین مجموعه احادیث زیادی در این موضوع گلچین شده است.

در این مقاله در رابطه با این که چطور تمرین سخاوتمندی کنیم و سخاوتمندتر شویم صحبت خواهد شد.

نمونه‌هایی از روایات در باب تمرین سخاوتمندی

در احادیث و روایات احادیث زیادی وجود دارد که همه تمرین سخاوتمندی را به ما یاداور می‌شوند. از جمله آن ها:

1- در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و اله آمده:

«السخاء خلق الله الاعظم( کنز العمال، ج 6، ص 337، حدیث 15926.)، سخاوت، در واقع اخلاق عظیم الهی می‌باشد»

در حقیقت همه سخاوت‌ها در وجود خداوند ظاهر می‌باشد ، چرا که هر آن چه ما انسان ها و تمام مخلوقات داریم از خداوند است. نعمت‌های زیاد، زمین و آسمان، زندگی و وجود ما، تمام این نعمت ها از خداوند است و هر جا یک سخاوتی باشد باز هم از سخاوت خداوند سرچشمه میگرد ، چرا که اگر او نعمتی به ما نمی‌داد، ما نمی‌توانستیم که او را داشته باشیم، حتی همین صفت سخاوت هم از مواهب خداوند است بنابراین باید تمرین سخاوتمندی کنیم.

2- امام صادق علیه‌السلام فرمودند:

«السخاء من اخلاق الانبیاء و ……، سخاوت از اخلاق پیامبران می‌باشد و سخاوت ستون ایمان می‌باشد و هیچ انسان با ایمانی در دنیا نیست ، مگر این که او نیز با سخاوت م باشد و هیچ انسان سخاوتمندی در دنیا نیست ، مگر این که او انسانی دارای یقین و همت بلند می‌باشد ، چرا که سخاوت، تلولو نور یقین می‌باشد وآن شخصی که بداند به دنبال چه چیزی حرکت کرده، آنچه را که بخشیده است در نگاه او کم اهمیت جلوه می‌کند» ( بحارالانوار، ج 68، ص 355، حدیث 17.)

از این حدیث دانسته شد که این صفت بزرگ بعد از خداوندکه ذات ایشان مبدا سخاوت می‌باشد در وجود پیامبران، نشانه ایمان و یقین این انسان ها می‌باشد.

3- در حدیث دیگری برای تمرین سخاوتمندی از علی علیه‌السلام آمده:

«تحل بالسخاء و الورع فهماحلیة الایمان و اشرف خلالک، این انسان خود را به سخاوت و تقوا، زینت ده که این دو چیز باعث زینت ایمان و والاترین صفات می‌باشند. » ( غررالحکم، حدیث 4511.)

سخاوت یک تلولوئی از نور یقین می‌باشد و عر فردی که هدف خود را شناسایی کند بذل و بخشش برای او راحت می‌گردد». رابطه ایمان با سخاوت به مقداری می‌باشد که مؤمن توان این را ندارد که بدون سخاوت ایمان خود را نگهدارد و کسی که بخیل است بالاخره ایمان خود را از دست می‌دهد.

این تعبیر بیانگر این است که این ویژگی از والاترین صفات انسان مؤمن به حساب می‌آید و مومن باید تمرین سخاوتمندی کند.

چگونه با تمرین سخاوتمندی به سخاوت دست پیدا کنیم؟

1ـ یقین 

از چیزهایی که ویژگی سخاوت را برای فرد به وجود خواهد آورد “یقین” می‌باشد. انسانی که دارای ایمان است هر اندازه خداشناسی بیشتری داشته باشد و بر ایمان او اضافه شود بر سخاوت این انسان هم اضافه خواهد شد. چرا که خداوند را همیشه در زندگی پشتیبان خود می‌داند و هیچ نوع ترس و اضطرابی را نخواهد داشت.

از سوی دیگر هر اندازه از ایمان او کمتر شود، در جای عمل هم بی اشکال نخواهد بود و کم کم اعمال نیک را کنار خواهد گذاشت و نسبت به انجام اعمال صالح کاهل و سست می‌شود که یکی از این اعمال صالح سخاوت می‌باشد.

فرزندان دنیا و کسانی که هم و غمّ آن ها جمع آوری مال دنیاست، برای حاصل کردن دنیا همه تلاش خود را انجام می‌دهند و هیچ کاری را هم کنار نخواهد گذاشت. اما این افراد نسبت به قیامت و مسائل معنوی این جمله ها را دارند که خدا کریم می‌باشد و ما به خدا توکل داریم.

امام هفتم می‌فرمایند : « لَا یَشْغَلْکَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَلٍ مَفْرُوضٍ » « مواضب باش روزی که از طرف خداوند برای تو ضمانت شده باعث نشود که تو را از انجام واجب محروم نماید.»

2ـ  علوّ همت 

از عواملی که برای به دست آمدن سخاوت موثر است همت بالا می‌باشد و هر اندازه همت شخص بیشتر شد سخاوت او هم بیشتر می‌گردد چرا که انسانی که عالی همت است دنیا را کوچک خواهد دید و برای همین است که به راحتی خرج می‌کند.

به طور مثال فردی که از روی کوه صفه شهر اصفهان را نگاه می‌کند آن قدر نگاه او وسیع می‌باشد که هیچ توجهی به جزئیات شهر نمی‌کند و با اینکه شهر خیلی بزرگ می‌باشد اما در نگاه او کوچک خواهد بود. اما همین انسان زمانی که به  داخل شهر می‌اید آن وقت است که شهر در نگاه او بزرگ جلوه می‌کند.

3ـ توجه به مقصد نهایی

عامل دیگر برای به دست آوردن سخاوت، توجه کردن به مقصد خود یعنی هدف از خلقت انسان می‌باشد. انسانی که به هدف واقعی و حقیقی آفریش خود توجه می‌کند و دنیا را در حال عبور می‌بیند، اصلا به ذخیره کردن اموال نخواهد پرداخت و خیلی راحت خرج می‌کند چرا که دنیا را جایی برای زراعت و قیامت را محلی برای برداشت کاشته‌های داخل دنیا می‌داند.

در یک حدیث از امام صادق علیه‌السلام این عوامل بیان گردیده است آن جا که می‌فرمایند:« السَّخَاءُ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ وَ هُوَ عِمَادُ الْإِیمَانِ و…

تمرین سخاوتمندی یعنی:

«سخاوت از اخلاق پیامبران می‌باشد و این صفت در واقع پایه‌ی ایمان انسان می‌باشد انسان زمانی مؤمن واقعی خواهد بود که سخاوتمند است. و زمانی این انسان سخاوتمند خواهد شد که در ایمان خود به مقام یقین برسد و همت زیادی نیز داشته باشد؛ چرا که سخاوت یک تلولوئی از نور یقین می‌باشد و انسانی که مقصد آفرینش خود را می‌داند بذل و بخشش برای او راحت می‌گردد». رابطه ایمان با سخاوت به مقداری خواهد بود که مؤمن این توان را ندارد که بدون سخاوت ایمان خود را نگهدارد و انسانی که صفت بخل دارد بالاخره ایمان خود را از دست می‌دهد.

سخن پایانی

در این نوشته در رابطه با این صحبت کردیم که چگونه سخاوتمند تر شویم و راهکارهای ساده برای تمرین سخاوتمندی چیست؟ در آموزه‌های دینی ما مطالب بسیار زیادی در این باب آمده که ما به بیان برخی از آن ها بسنده کردیم. امیدواریم که همه ما به این اوصاف زیبا زیبنده شویم.